In het jaar 1875 werd in Blerick een ziekenbus
opgericht. Een ziekenbus was een vereniging tot onderlinge steun bij
ziekte. De leden van de ziekenbus deponeerden elke zondag een bepaald bedrag
in een bus. Dat gaf hen recht op een uitkering als zij door ziekte niet
konden werken en daardoor niets verdienden. Om de zondagse gang naar de
ziekenbus aantrekkelijker te maken, werd later aan de bus een schutterij
verbonden. Deze schutterij, genoemd naar Sint-Thomas van Aquino, is altijd
blijven bestaan, ook nadat de ziekenbus werd opgeheven toen ziekenfondsen
haar taken overnamen.
Schutterij Sint-Thomas De Blerickse schutterij
Sint-Thomas van Aquino is aangesloten bij de Bond Juliana van Noordlimburgse
schutterijen en bij de Federatie van schutterijen in de provincie Limburg.
Sint-Thomas past daarmee in de traditie van de schutterijen zoals die na
1870 in Limburg zijn ontstaan. In één dorp of plaats werden vaak meerdere
schutterijen opgericht. Dat was ook in Blerick het geval. Sint-Thomas is
echter de enige geweer-schutterij die is blijven bestaan, naast de handboog-schutterij Sint-Thomas die eveneens uit de ziekenbus is
voortgekomen. Met haar geschiedenis van meer dan 130 jaar is schutterij Sint-Thomas
de oudste vereniging van Blerick. Bijna honderd jaar lang konden alleen
mannen lid worden van de schutterij. Daarna is de vereniging ook voor
vrouwen opengesteld.
Broederschappen De schutterstraditie in Blerick
is ouder dan de geweer-schutterij Sint-Thomas. Zij gaat ruim zeshonderd jaar
terug in de tijd. Reeds in 1400 bestonden in Blerick gezelschappen die men
broederschappen noemde. Elke broederschap droeg de naam van een
patroonheilige. Dat waren Onze-Lieve-Vrouw, Sinte-Anna, Sint Antonius,
Sint-Sebastianus, Sint-Hubertus en de Sinter-Claesbroederschap. Een
broederschap werd geleid door broedermeesters. Om zich te kunnen
onderscheiden droegen de meesters bij plechtige gelegenheden een zilveren
ereteken om de hals. Voor Blerick zijn de prachtige rozetten met
afbeeldingen van de heilige Anna-te-Drieën en van Sint-Sebastianus bewaard
gebleven, evenals een schildje met een afbeelding van Sint-Hubertus. Dit
kostbare zilversmeedwerk mag door de koning van de schutterij Sint-Thomas
in de optocht bij het Oud-Limburgs Schuttersfeest op de borst worden
gedragen.
De koning en de vogel Eén keer per jaar houdt
de schutterij Sint-Thomas van Aquino het zogeheten koningsvogelschieten.
Dan wordt de stronk van een meidoorn versierd, zodat deze op een vogel lijkt.
De stronk wordt op een hoge paal gezet en de schutters mogen in volgorde van
loting een schot lossen op de vogel. Wie de laatste rest van de stronk naar
beneden weet te halen, mag zich koning of koningin van de
schutterij noemen.
Het koningsvogelschieten is een oud gebruik. De
broederschappen hebben dat vanaf het jaar 1600 nageleefd. Omdat in Blerick
meerdere broederschappen bestonden, die in het gilde of de gild
samenwerkten, maakte men in Blerick drie koningen tegelijk. De
broederschappen hielden ook een jaarlijkse teerdag. De gildebroeders kregen dan in de Blerickse café’s en herbergen een aantal
potten bier op kosten van hun broederschap.
Van gilde naar schutterij Het
koningsvogelschieten is doorgegaan tot en met het jaar 1811. Dan breekt een
periode van ruim honderd jaar aan, waarover meer vragen dan antwoorden
bestaan. De gilde van Sint-Antonius en Sint-Sebastianus beschikte van
oudsher over wat landerijen en andere inkomsten die daarmee samenhingen.
Rond 1820 dreigde het gevaar dat de grond en de inkomsten aan de Staat der
Nederlanden zouden toevallen. Men wist gedaan te krijgen dat alles naar de
parochiekerk van Blerick ging. Zo bleef dit bezit binnen Blerick. Het
kerkbestuur verplichtte zich als tegenprestatie de jaarlijkse teerdag van de
schutters of gildebroeders te betalen. Deze afspraak is bijna honderd jaar
lang nageleefd, totdat omstreeks 1920 niemand van de oude gildebroeders meer
in leven was. Want om onbekende redenen is men omstreeks het jaar 1850
opgehouden nieuwe leden bij het gilde aan te nemen. Toen de aloude
broederschap uitstierf, bestond de ziekenbus-schutterij Sint-Thomas al ruim
veertig jaar.
De voorzitterskrans Wanneer de schutterij Sint-Thomas
van Aquino zich in vol ornaat aan het publiek toont, draagt de voorzitter
een fraai ereteken om de hals. Daarin heeft de Venlose edelsmid Frits
Nellissen de zes eeuwen oude schutterstraditie van Blerick tot uitdrukking
gebracht. In het midden van het draagteken ziet men een gouden zon met
vlammende stralen. Deze stralenzon is het internationale herkenningsteken
van de Parijse theoloog en wijsgeer Thomas van Aquino (1225-1274) waarnaar
de schutterij is vernoemd. Tussen de stralen van de zon zijn acht zilveren
medaillons gegroepeerd. Zes daarvan bevatten afbeeldingen van de patronen en
patronessen van de voormalige broederschappen, te weten Onze-Lieve-Vrouw, de
heilige Anna-te-Drieën, Sint-Nicolaas, Sint-Hubertus, Sint-Antonius en
Sint-Sebastianus. Het zevende medaillon toont drie vogeltjes, elk met een
gouden kroontje. Dat herinnert aan het vroegere gebruik om jaarlijks drie
koningen te schieten. Op het achtste en laatste medaillon is de heilige
Lambertus afgebeeld. Daarmee is ook het Blerickse gemeentewapen in de
voorzitterskrans opgenomen.
Wie geïnteresseerd is in een eigentijdse
vereniging tot ontspanning en vermaak, en tevens gevoel heeft voor tradities,
komt bij de Blerickse schutterij Sint-Thomas van Aquino volop aan zijn of
haar trekken.
Thei Huijs, 2009
